Co może oznaczać ból skóry i jak można sobie z nim radzić?

Boląca skóra głowy, uczucie pieczenia na plecach czy tkliwość dotykowa całego ciała to nieprzyjemne objawy, które wpływają na nasze samopoczucie i mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie. Dolegliwości zwykle wynikają z zaburzeń zdrowotnych o różnej etiologii, a terapia uzależniona jest od przyczyny bólu.

Boląca skóra może być zarówno reakcją alergiczną, jak i powikłaniem po ukąszeniu owada, skutkiem zbyt długiego opalania, nieprawidłowej higieny snu, zaburzeń pracy wątroby, układu nerwowego czy problemów psychicznych. W zależności od przyczyny skóra może boleć w różnych miejscach.

Co powoduje większą wrażliwość skóry na dotyk?

Uczucie dyskomfortu przy dotyku, odbierane jako ból skóry, określane jest potocznie przeczulicą. W literaturze medycznej można spotkać bardziej naukowe określenie, jakim jest hiperestezja, która polega na nieprawidłowym odbieraniu docierających do skóry bodźców, które nie wywołują nieprzyjemnej reakcji u zdrowych osób. Zaburzenie ma szeroką i niejednoznaczną etiologię. Przeczulica dotykowa, zwana też skórną, może powstać w efekcie uszkodzenia struktur centralnego, jaki i obwodowego układu nerwowego. W wyniku uszkodzenia struktur centralnych, np. urazu mechanicznego głowy lub chorób w jego okolicach, takich jak udar mózgu dochodzi do pojawiania się dokuczliwego i intensywnego bólu na całym ciele podczas dotyku lub uderzenia¹. Nierzadko za dolegliwości i nadwrażliwość o podobnych objawach odpowiadają różnorodne zaburzenia genetyczne (zespół łamliwego chromosomu X), a także niedobór witaminy B12 oraz silne zatrucia toksyczne i polekowe, mocno stymulujące układ nerwowy.

Przeczulica tego typu może być też związana z infekcją bakteryjną i wirusową. Najczęstszą przyczyną jest wirus ospy wietrznej, który zlokalizowany jest w charakterystycznych miejscach wzdłuż przebiegu nerwów tułowia (głównie na klatce piersiowej, plecach i brzuchu), tworząc poziomy pas pęcherzy nazywany półpaścem. Znacznie częściej półpasiec dotyczy jednak skóry twarzy i nosa.

Za nieokreślone doznania bólowe skóry podczas dotykania odpowiadają także stany zapalne, uszkodzenia miejscowe tkanek miękkich oraz uszkodzenia nerwów obwodowych, jak w przebiegu zespołu cieśni kanału nadgarstka czy rwy barkowej². Wówczas zwykle pojawia się ból na przedramieniu. Zaburzenia odczuwania bodźców w przebiegu przeczulicy wywołują nie tylko ból skóry, ale też inne nieprzyjemne doznania, m.in. uczucie pieczenia. Dolegliwości tego typu należy różnicować z niskim progiem bólu, z którym przeczulica często jest utożsamiana³.

Większa wrażliwość skóry na dotyk może mieć także podłoże neurologiczne. Ból i nadwrażliwość skóry mogą towarzyszyć migrenom przewlekłym i napadowym. W literaturze ten stan nazywany jest allodynią. Dyskomfort wywołują nawet proste czynności, jak czesanie włosów, zakładanie ubrań, a nawet noszenie biżuterii.

Nadwrażliwość skóry na bodźce może występować również w przebiegu niektórych chorób, m.in. autyzmu czy ADHD.

Ból skóry na głowie, twarzy i plecach

Powszechnie uważa się, że boląca skóra głowy świadczy o problemach natury dermatologicznej, związanych np. ze wzmożoną aktywnością gruczołów łojowych, przesuszeniem i nadmiernym napięciem skóry lub z chorobami pasożytniczymi i grzybiczymi. Dolegliwość tego typu ma jednak wiele przyczyn. Ból skóry głowy często określany jest jako trichodynia, czyli obejmuje również dolegliwości ze strony cebulek włosowych i włosów. Oprócz nadwrażliwości na dotyk (np. przy czesaniu) osoba chora może skarżyć się na świąd, łuszczenie i nadmierną utratę włosów. Trichodynia miewa także podłoże psychiczne, również połączone z niepohamowaną potrzebą wyrywania włosów, tzw. trichotillomanią.

Ból skóry na czubku głowy oraz w innych okolicach może wystąpić na skutek urazu głowy, nieprawidłowej pielęgnacji włosów, długotrwałego stresu, zaburzeń hormonalnych, oparzeń słonecznych, zbyt mocnego upięcia włosów oraz migreny. Nadwrażliwość skóry twarzy najczęściej wywołują uszkodzenia nerwu twarzowego, zapalenie zatok przynosowych czy alergia na skład kosmetyków do higieny i pielęgnacji⁴.

O ile dolegliwości skórne na ciele i w okolicach głowy są często spotykane, to ból skóry na plecach występuje już rzadziej. Najczęściej wywołują go reakcje uczuleniowe na detergenty piorące, pozostałe w ubraniach czy pościeli, wykwity skórne o różnej etiologii, a także zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, zespoły korzeniowe czy problemy z wątrobą.

Co można zrobić, gdy boli skóra?

Leczenie bólu skóry uwarunkowane jest jego przyczyną. Jeśli mamy do czynienia z nadmiernym wypadaniem włosów oraz nieprzyjemnymi dolegliwościami ze strony skóry głowy konieczna jest konsultacja z trychologiem, a także odstawienie dotychczasowych kosmetyków pielęgnacyjnych. Przed zakupem nowych produktów dobrze jest zapoznać się z informacjami dotyczącymi ich składu. Niektóre szampony czy odżywki zawierają uczulające składniki lub syntetyczne dodatki, których skóra może nie tolerować (np. barwniki czy substancje zapachowe). Warto również zdecydować się na luźniejsze fryzury, ograniczyć częstotliwość wykonywania niektórych zabiegów fryzjerskich, zwłaszcza koloryzacji i ondulacji.

W walce z nadwrażliwością o podłożu neuropatycznym mogą pomóc metody relaksacyjne, a także odpowiednia terapia (w tym psychoterapia i wsparcie specjalisty). Dolegliwości złagodzą też masaże lecznicze, zmniejszające wrażliwość skóry na dotyk oraz właściwie dobrana farmakoterapia⁵. Terapia przeczulicy uwarunkowanej konkretnymi czynnikami skupia się przede wszystkim na leczeniu przyczyny schorzenia i każdorazowo powinna być prowadzona pod kontrolą specjalisty⁶.

KETO/058/05-2021