Migrenowe bóle głowy – jak zapobiegać napadom bólu?

Migrenowe bóle głowy wymagają leczenia farmakologicznego. Skuteczne są też metody niefarmakologiczne. Choć nie da się wyleczyć migreny, można zmniejszyć częstotliwość i nasilenie napadów.

Migrena stanowi pierwotny (samoistny) ból głowy, czyli nie ma określonej jednostki chorobowej przyczyniającej się do powstania tego objawu. Nie ma też w jej przypadku zmian strukturalnych ośrodkowego układu nerwowego. Bóle migrenowe mogą mieć różne nasilenie, jednak najczęściej upośledzają codzienne funkcjonowanie. Niejednokrotnie towarzyszą im inne objawy neurologiczne.

Przyczyny migreny

Trudno wskazać przyczyny bólów migrenowych, choć chorzy niejednokrotnie wyłapują z czasem czynniki wywołujące kolejne ataki. Jedną z hipotetycznych przyczyn powstania bólu migrenowego jest skurcz naczyń wewnątrzczaszkowych z ich wtórnym odruchowym rozszerzeniem, co miałoby przyczynić się do powstania aury towarzyszącej tej dolegliwości. Aura to ogniskowe objawy neurologiczne, odczuwane przed atakiem migreny. Kolejna hipoteza wskazuje, że w obrębie struktur podkorowych istnieją ośrodki odpowiedzialne za modulację percepcji bólu, które mogą u części chorych wykazywać patologiczną reakcję mózgu w odpowiedzi na bodźce zewnętrzne, np. hałas, światło czy zapach.

Jakie objawy dają migrenowe bóle głowy?

Migrena charakteryzuje się nawracającymi, silnymi napadami bólu obejmującymi najczęściej jedną stronę głowy. Wszelka aktywność nasila dolegliwości, dlatego uznaje się, że migrenowe bóle głowy zdecydowanie upośledzają codzienne funkcjonowanie chorego. Objawy towarzyszące obejmują najczęściej nudności, rzadziej wymioty, nadwrażliwość na światło, zapach czy hałas. U niektórych chorych przed pojawieniem się bólu migrenowego pojawiają się objawy neurologiczne, które mogą budzić niepokój. Zalicza się do nich zaburzenia mowy i widzenia, zawroty głowy, uczucie drętwienia w kończynach czy twarzy. Określa się je jako aurę, która mija samoistnie, a zaraz po niej pojawiają się typowe, migrenowe bóle głowy¹.

Kryteria rozpoznania migreny są ściśle określone, dlatego poza wywiadem nie ma najczęściej konieczności wykonywania innych badań diagnostycznych. Zaleca się jednak wykonanie badań obrazowych i EEG celem wykluczenia innych patologii odpowiedzialnych za tak silny ból głowy.

Kryteria rozpoznania migreny

Objawy charakterystyczne migreny bez aury można wymienić w następujących podpunktach:

• ból głowy utrzymuje się od 4 do 72 godzin;
• ból ma co najmniej dwie z następujących cech: jest umiejscowiony po jednej stronie, ma charakter pulsowania i upośledza codzienne funkcjonowanie, nasila się przy aktywności fizycznej;
• towarzyszą mu nudności, wymioty bądź światłowstręt;
• wykluczenie innej choroby odpowiedzialnej za ból głowy².

By rozpoznać migrenę z aurą, 2 napady migrenowych bólów głowy muszą wykazywać 3 z 4 cech:

• co najmniej jeden objaw aury rozwija się stopniowo i dłużej niż 4 minuty;
• co najmniej jeden objaw aury świadczy o zaburzeniu funkcji kory mózgowej i pnia mózgu;
• po objawach aury pojawia się ból głowy, jednak przerwa między aurą a dolegliwościami bólowymi nie może przekroczyć godziny;
• objawy aury nie trwają dłużej niż godzinę³.

Co pomaga na migrenowe bóle głowy?

Jeśli przed wystąpieniem bólu migrenowego pojawia się aura, utrzymuje się ona zazwyczaj do godziny, ból migrenowy trwa natomiast zdecydowanie dłużej, nawet do 72 godzin. Odpowiednie leczenie może skrócić czas trwania napadu. Ból migrenowy leczy się, stosując metody niefarmakologiczne i farmakologiczne. Ponadto w terapii wyróżnia się zarówno działania profilaktyczne, jak i doraźne. Niektórzy chorzy potrafią określić czynniki wyzwalające u nich atak migreny. Najczęściej są to przemęczenie, stres, niedobory snu, alkohol, wysoka temperatura czy ekspozycja na hałas. Wiele osób po pewnym czasie dostrzega zależność pomiędzy pojawieniem się niecharakterystycznych objawów (np. nadmiernej drażliwości) a wystąpieniem ataku.

Niefarmakologiczne metody leczenia migreny

Nie każdy chory od razu sięga po leki. Część pacjentów decyduje się na przykład na akupunkturę. Jest to jednak metoda drugiego wyboru. W pierwszej kolejności zaleca się stosowanie neurostymulacji, która jest coraz bardziej popularna w leczeniu pierwotnych bólów głowy (stymulacja nerwów obwodowych - impulsy z neurostymulatora hamują przekazywanie bodźców bólowych do mózgu, przez co zmniejsza się liczba napadów migrenowych oraz ich nasilenie). Jej skuteczność podlega póki co dyskusji, jednak jest bezpieczna i warto ją wypróbować.

Jakie leki stosować doraźnie w leczeniu migrenowych bólów głowy?

Leki stosowane doraźnie w leczeniu bólu to przede wszystkim tryptany. Korzysta się ponadto z pochodnych ergotaminy, paracetamolu i niesteroidowych leków przeciwzapalnych (ibuprofenu, naproksenu, diklofenaku, kwasu tolfenamowego, a w przypadku umiarkowanego bólu, również ketoprofenu). Ważne jest, by chory przyjął lek natychmiast po rozpoczęciu ataku bólu. Nie powinien czekać, aż dolegliwość minie samoistnie. Jeśli ból jest na tyle silny, że wywołuje nudności i wymioty, konieczne bywa przyjęcie leków przeciwwymiotnych (domperydonu, metoklopramidu, prochlorperazyny)⁴.

Migrena utrzymuje się przez całe życie. Dlatego ważna jest zarówno profilaktyka napadów, jak i kontrola nad ilością przyjmowanych leków przeciwbólowych. Nie da się całkiem wyleczyć bólów migrenowych głowy, jednak można zapobiec ich pojawieniu się oraz złagodzić nasilenie kolejnych napadów. Leczenie profilaktyczne obejmuje stosowanie różnych grup leków, w tym kardiologicznych, przeciwpadaczkowych czy przeciwdepresyjnych.

KETO/275/08-2020