Infekcja ucha może dotyczyć ucha zewnętrznego, środkowego lub wewnętrznego. W zależności od przyczyny i lokalizacji stan zapalny manifestuje się zespołem objawów, w tym także pogorszeniem jakości słuchu. Dolegliwości można doraźnie łagodzić domowymi sposobami, ale wskazana jest też konsultacja medyczna.
Ból ucha to powszechny problem okresu dzieciństwa, wywołany zwykle ekspozycją przewodu słuchowego na wodę lub wilgoć, choć nierzadko pojawia się też w efekcie infekcji górnych dróg oddechowych lub stanowi powikłanie po urazach mechanicznych głowy. Etiologia zjawiska warunkuje metody leczenia.
Zapalenie ucha – przyczyny
Ból uszu to dość powszechna dolegliwość bez względu na wiek. Przyczyną jest zwykle stan zapalny o rozmaitej etiologii. Infekcja ucha zewnętrznego najczęściej powstaje w efekcie uszkodzenia gruczołów łojowych, które przestają produkować woskowinę o funkcji ochronnej. Taki stan sprzyja kolonizacji drobnoustrojów, zwłaszcza podczas pływania w basenie, w którym chlorowana woda dodatkowo niekorzystnie wpływa na naskórek, wysuszając go i rozmiękczając. Ból ucha u dziecka czy dorosłego może także pojawić się na skutek przedostania się do przewodu słuchowego wody i braku możliwości odprowadzenia jej na zewnątrz z powodu nadmiernego gromadzenia się woskowiny. Czynnikami sprzyjającymi przykrym dolegliwościom są ponadto zmiany pH w przewodzie, zespół Ramsaya Hunta (czyli półpasiec uszny, który dotyka najczęściej osób po 40 roku życia), ciało obce, nieprawidłowa higiena uszu, cukrzyca czy alergie. Przyczyną zapalenia ucha środkowego może być z kolei specyficzna anatomia trąbki słuchowej. Krótsza i szersza jest bardziej ustawiona poziomo, co sprawia, że każda infekcja górnych dróg oddechowych zwiększa ryzyko przedostania się chorobotwórczych patogenów z jamy nosowo-gardłowej do ucha3. Stan zapalny uszu prowokują także przerosty migdałków, polipy, zaburzenia czynności trąbki słuchowej, bierne wdychanie dymu tytoniowego czy uszkodzenia błony bębenkowej poprzez bezpośredni uraz mechaniczny ucha lub głowy, bodźce akustyczne lub ciśnienie. Zapalenie ucha może dotyczyć również błędnika, tzn. ucha wewnętrznego. Zjawisko najczęściej stanowi powikłanie nieleczonej infekcji ucha środkowego, choć może także wiązać się z chorobami autoimmunologicznymi. Ból ucha powodują również zmiany niezwiązane z narządem czy zmysłem słuchu. W przebiegu takiego stanu przyczyn można doszukiwać się m.in. w nerwobólach, chorobach zębów czy zmianach zwyrodnieniowych kręgosłupa szyjnego1.
Jak rozpoznać zapalenie ucha u dziecka?
W zależności od przyczyny i lokalizacji stan zapalny manifestuje się zespołem objawów, nie tylko miejscowych, ale także promieniujących do okolicy skroniowej. W przebiegu bakteryjnej infekcji ucha zewnętrznego obserwuje się dodatkowo ropny wysięk, z kolei infekcja grzybicza powoduje świąd i nadaje wysiękowi gęstszej konsystencji o nieprzyjemnym zapachu. Ponadto dokucza obrzęk, łuszczy się naskórek przewodu słuchowego oraz powiększają się węzły chłonne. Jeśli chodzi o zapalenie ucha u niemowlaka, przyczyny powodujące ból w części środkowej sprzyjają wysiękom ropnym, szumom usznym, gorączce, zaburzeniom apetytu, bólom głowy, a czasem też wymiotom. Może nastąpić trwały lub tymczasowy ubytek słuchu. Ostry ból ucha natomiast może nie pojawić się w przebiegu choroby ucha wewnętrznego, ale obserwuje się zaburzenia równowagi, zawroty głowy, nudności, oczopląs, niedosłuch lub głuchotę, zmęczenie i złe samopoczucie2.
Przeczytaj i dowiedz się jak bezpiecznie stosować lek Ketonal
Co podać na ból ucha i kiedy pójść do lekarza?
Jeśli ból ucha występuje u dziecka, najlepiej od razu po zaobserwowaniu objawów zgłosić się do pediatry, internisty lub otolaryngologa. W zależności od rodzaju patogenu lekarz może zdecydować o włączeniu antybiotykoterapii miejscowej lub ogólnej. Czasem konieczne jest włączenie dodatkowo sterydów czy leków przeciwgrzybiczych. Doraźnie i objawowo na ból ucha stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne dostępne bez recepty, które łagodzą przebieg choroby, a także leki obkurczające śluzówkę nosa i gardła, zmniejszające obrzęk ujścia trąbki słuchowej. Czasem niezbędna jest paracenteza (czyli zabieg polegający na nacięciu błony bębenkowej) lub usunięcie przerośniętego migdałka gardłowego. Jego ekstrakcja jest wskazana, gdy migdałek jest przerośnięty i infekcja uszu często nawraca. Aby zminimalizować ryzyko pojawienia się zapalenia ucha, warto zwłaszcza zadbać o odpowiednią higienę przewodu słuchowego zewnętrznego, a przede wszystkim unikać pewnych czynności podczas czyszczenia. Podstawowym błędem jest zła technika pracy z bawełnianymi patyczkami. To narzędzia wskazane tylko do higieny małżowiny, a nie przewodu. Lepiej doraźnie zastosować preparaty w sprayu, ułatwiające odprowadzanie woskowiny2. Ponadto warto unikać zatyczek do uszu typu „stopery”. Warto także dbać o odporność przez cały rok, leczyć każdą infekcję gardła do końca i stosować ochraniacze na głowę w pracy czy podczas sportów.
KETO/025-03-2021
