Strzelające kości i stawy – co mogą oznaczać, kiedy zgłosić się do lekarza?

Etiologia trzaskających stawów i kości nie jest jednoznaczna. Nieprzyjemne hałasy i doznania podczas przeskakiwania kolana, biodra czy palców u rąk mogą mieć podłoże zwyrodnieniowe, ale też stanowić objaw niedoboru składników odżywczych. Strzelające stawy niekiedy uwarunkowane są genetycznie.

Strzelanie zwykle atakuje niespodziewanie, po przebudzeniu lub po dłuższym siedzeniu w jednej pozycji. Zdarza się jednak, że klikanie jest prowokowane celowo, co może być objawem nerwicy. Ze względu na szeroką etiologię zjawiska na strzelające stawy nie ma uniwersalnej metody leczenia.

Strzelające stawy w całym ciele – co powoduje to zjawisko?

Strzelające stawy to nieprzyjemne, ale niezagrażające zdrowiu zjawisko, które najczęściej stanowi efekt wyciągnięcia torebki stawowej podczas pracy stawu, czyli przemieszczenia się powierzchni stawowych. W wyniku tego następuje zmiana ciśnienia śródstawowego i wytworzenie pęcherzyków gazu, które pod wpływem wyzwolenia ruchu w kolanie czy w palcach pękają i emitują charakterystyczne dźwięki oraz uczucie przeskakiwania. Zjawisko kawitacji jest naturalnym procesem, ale może być także prowokowane celowo. Tego typu zabiegi wykorzystywane są szczególnie w terapii manualnej, czyli formie rehabilitacji ruchowej. Wyzwalane przez fizjoterapeutę manipulacje kończynami, kręgosłupem czy miednicą pacjenta mają na celu nie tylko repozycję stawu, ale też udrożnienie przewodnictwa nerwowego, zwiększenie zakresu ruchomości stawu czy rozluźnienie napięcia mięśniowego. Strzelające kości i stawy mogą także pojawić się w wyniku zbyt małej ilości mazi stawowej, dzięki której aparat ruchu pracuje płynnie i bezboleśnie [1]. Suche chrząstki stawowe sprzyjają różnorodnym dysfunkcjom mechaniki stawu. Strzelające stawy zwykle atakują niespodziewanie, po przebudzeniu lub po dłuższym siedzeniu w jednej pozycji i mogą dotyczyć wszystkich stawów, a szczególnie tych najbardziej eksploatowanych, jak kręgosłup, palce rąk, kolana i biodra [2].

Strzelające stawy u dziecka i dorosłego – przyczyny

Na strzelające kości narażone są zwłaszcza osoby dorosłe. Choć zjawisko nie jest niebezpieczne, to może dokuczać w codziennym życiu. Charakterystycznemu klikaniu najczęściej sprzyja ograniczona aktywność fizyczna, np. w wyniku siedzącego trybu życia, długotrwałego unieruchomienia pourazowego czy pracy za biurkiem. Ponadto trzaskania prowokują przeciążenia treningami, niewłaściwie wykonywane ćwiczenia oraz brak rozgrzewki i odpoczynku pomiędzy sesjami. Jeśli chodzi o strzelające stawy u dzieci, przyczyny niezwiązane z żadnymi nieprawidłowościami zdrowotnymi i zupełnie niegroźne, to czynniki genetyczne. Maluchy i młodzież doświadczająca przeskakiwania mogą mieć luźniejsze i bardziej elastyczne połączenia między kośćmi. To naturalne uwarunkowania, charakterystyczne dla rozwijającego się i rosnącego układu ruchu [3]. Trzaskanie może wzbudzać niepokój, kiedy poza dźwiękiem i uczuciem zwiększenia ruchomości stawu pojawiają się dodatkowe dolegliwości, takie jak: ból, obrzęk, sztywność, deformacja czy miejscowe zaczerwienienie. Wówczas można podejrzewać, że w okolicy stawu toczą się np. stan zapalny, infekcja czy innego rodzaju procesy, które należy skonsultować z lekarzem. Przesłanką do wizyty u specjalisty jest też częste nawracanie strzelania lub rozprzestrzenianie się na inne, wcześniej nieobjęte nim, stawy.

Co pomaga na strzelające stawy?

Strzelające kości i stawy nierzadko stanowią objaw zmian zwyrodnieniowych aparatu ruchu, w których przebiegu dochodzi do degeneracji chrząstki stawowej. U podłoża klikania leżą również inne choroby na tle reumatycznym, które mogą być nasilane wadami postawy, nadwagą i otyłością. Niemałe znaczenie w powstawaniu nieprzyjemnego przeskakiwania odgrywa też dieta. Niedobory wody oraz składników odżywczych, takich jak witamina C, białko, wapń, kwasy omega-3 czy polifenole, spowalniają procesy budulcowe i regeneracyjne struktur stawowych, co sprzyja stanom zapalnych i postępowi zmian degeneracyjnych stawu. Ponadto niekorzystnie wpływa niezdrowy styl życia, zwłaszcza stres i nerwica.

Strzelające stawy można leczyć w zależności od przyczyny. Jeśli przeskakiwanie spowodowane jest przeciążeniem treningowym, najlepiej zapewnić stawom odpoczynek i wzmocnienie odpowiednią dietą, suplementacją oraz ćwiczeniami, które poprawią stabilizację stawu. Można również stosować kolagen na strzelające stawy, jednak to metoda przeznaczona dla sportowców uprawiających głównie dyscypliny wyczynowe, a także dla osób walczących ze zmianami zwyrodnieniowymi. Niedobory kolagenu można uzupełnić, urozmaicając codzienny jadłospis o zupy na bazie bulionu zwierzęcego czy galaretki mięsne i owocowe, a ponadto wprowadzić produkty białkowe i artykuły bogate w witaminy C, E i A. Ważne jest także odpowiednie nawodnienie organizmu. Powszechnie zaleca się picie około 2 litrów dziennie, ale nie jest to regułą. Ilość potrzebnych płynów uwarunkowana jest indywidualnymi czynnikami i nie jest równa dla wszystkich [4]. Dobry sposób na strzelające stawy to także stretching i aktywność rekreacyjna, zwłaszcza dla osób spędzających wolny czas biernie. Na poprawę zdrowia dobrze działają też kinesiotaping, masaż oraz terapia manualna.

KETO/108/09-2021