Zwyrodnienie stawów kolanowych to postępująca choroba destrukcyjna struktur aparatu ruchu nogi. Typowe dolegliwości występujące przy tej przypadłości to ból, sztywność oraz trudności w chodzeniu. Gonartroza jest jedną z przyczyn niepełnosprawności ruchowej, dlatego wymaga kompleksowej terapii.
Leczenie zwyrodnienia kolan wymaga wielowymiarowego postępowania, którego celem jest zatrzymanie postępu choroby i złagodzenie uciążliwych objawów. Niezbędnym elementem terapii jest rehabilitacja ruchowa oraz fizjoterapia. W zaawansowanych przypadkach stosuje się farmakoterapię, leczenie operacyjne, jednak decyzję podejmuje lekarz.
Na czym polegają zmiany zwyrodnieniowe kolana?
Zwyrodnienie stawu kolanowego to postępujący, niezapalny stan w obrębie elementów tworzących aparat ruchu o niejednoznacznej etiologii. Istotą zjawiska jest degeneracja chrząstki stawowej, której rolą jest amortyzacja wstrząsów oraz zapewnienie najmniejszego oporu i tarcia podczas pracy kolana. W efekcie zwyrodnienia dochodzi do zmian o charakterze morfologicznym, biochemicznym i biomechanicznym. Prowadzą one do stopniowego zwłóknienia, rozmiękczania i ścierania powierzchni chrząstki, a ostatecznie do pojawienia się ubytków masy, zmian wytwórczych osteofitów, sklerotyzacji warstwy podchrzęstnej i odsłonięcia powierzchni kości2.
Choroba zwyrodnieniowa kolana powoduje przede wszystkim ból oraz deformację i upośledzenie funkcji motorycznych stawu. Skutkiem schorzenia jest również obniżenie jakości życia. Gonartroza stanowi jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności ruchowej osób powyżej 60 roku życia, obciążonych dużą nadwagą, a także kobiet w okresie menopauzy. Do czynników ryzyka choroby należą również wrodzone i nabyte nieprawidłowości układu ruchu, zaburzenia metaboliczne, endokrynologiczne, endemiczne czy też przebyte urazy w okolicy miednicy, przeciążenie wysiłkowe i praca zawodowa.
Zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego ze względu na swój postępujący charakter wymagają wczesnej i kompleksowej interwencji medycznej. Leczenie polega przede wszystkim na utrzymaniu okresu remisji dolegliwości3. Pomyślne rokowania co do ograniczenia degradacji chrząstek i pozostałych struktur stawowych, utrzymania sprawności ruchowej i złagodzenia przebiegu choroby można uzyskać poprzez rehabilitację ruchową, zabiegi fizjoterapeutyczne oraz farmakoterapię. W niektórych przypadkach wskazana jest także endoprotezoplastyka stawu, czyli operacja polegająca na wymianie części lub całości stawu na sztuczny.
Migrenowe bóle głowy
Jak się objawia choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego?
Zmiany zwyrodnieniowe w początkowym okresie choroby nie powodują dolegliwości. Osoba nie zauważa również trudności w chodzeniu czy poruszaniu nogą. Wraz z postępem procesu niszczenia i ubytku chrząstki stawowej pojawiają się pierwsze problemy zdrowotne, a kolano stopniowo przestaje pełnić swoje funkcje. Utrata elastyczności chrząstki sprzyja jej nadwrażliwości na wstrząsy, błona maziowa ulega obrzękowi, a torebka stawowa przerostowi i bliznowaceniu. W efekcie pojawia się ból nasilający się podczas ruchu, a ustępujący w spoczynku. Z czasem obserwuje się tzw. ból startowy. Dolegliwości w zaawansowanych stadiach utrzymują się również w bezruchu.
Jeśli chodzi o zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego, objawy obejmują także ograniczenia zakresu ruchomości, przykurcz zgięciowy kolana oraz sztywność stawową. Ponadto można zauważyć deformację zajętego kolana i zniekształcenie chodu, trudności w poruszaniu się, a także obrzęk i wzmożone ocieplenie stawu. Nierzadko choroba zwyrodnieniowa kolana prowokuje słyszalne trzaski i miejscowe odczuwanie tarcia podczas wykonywania ruchu zgięcia i wyprostu stawu. Zmiany zwyrodnieniowe mogą pośrednio i niekorzystnie wpływać także na stan zdrowia psychicznego1. Z powodu postępującego obniżenia sprawności fizycznej rezygnuje się też czasem z dotychczasowej pracy zawodowej.
Jak leczyć zwyrodnienie stawów kolanowych?
Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego ma na celu ograniczenie dolegliwości bólowych, utrzymanie sprawności ruchowej na możliwie wysokim poziomie, a także poprawę samopoczucia. W tym kierunku prowadzi się przede wszystkim farmakoterapię przeciwbólową i przeciwzapalną, a także rehabilitację ruchową, jednak zawsze decyzję o leczeniu oraz zalecanej terapii podejmuje lekarz.
Ćwiczenia na zwyrodnienie kolana dobierane są indywidualnie do stanu zdrowia pacjenta, ale zawsze ukierunkowane są na odciążenie powierzchni stawowych, wzmocnienie tkanek okołostawowych i zwiększenie mobilności kolana. Rehabilitacja usprawniająca uwzględnia także edukację w aspekcie poznania przyczyn, postępu i rokowania choroby, a także wpływu stylu życia na przebieg i charakter dolegliwości. Ważna jest również nauka prawidłowego i bezpiecznego wykonywania codziennych czynności jak podnoszenie i przenoszenie ciężkich przedmiotów.
Uzupełnieniem leczenia, zwłaszcza w zaawansowanych fazach choroby i przy zaostrzeniu objawów, jest stabilizator kolana przy zwyrodnieniu, a także inne ortezy i sprzęty ortopedyczne jak kule, laski czy wkładki wspierające mechanikę chodu. W procesie leczenia ważne są ponadto zabiegi fizykoterapeutyczne, kinesiotaping, terapia manualna, eliminacja barier architektonicznych w obrębie mieszkania, dieta bogata w białko, żelazo, wapń, potas, kolagen. W uzasadnionych przypadkach wskazana jest endoprotezoplastyka stawu.
KETO/014/03/2021
