Ból nogi w biodrze to zjawisko o szerokiej i niejednoznacznej etiologii. Dolegliwość może wynikać zarówno ze zmian zwyrodnieniowych i zapalnych stawu, jak i przeciążeń kręgosłupa lędźwiowego czy chorób natury ginekologicznej, dlatego nie należy jej lekceważyć.
Bóle w biodrze mogą pojawić się niespodziewanie lub stopniowo narastać, promieniować do uda bądź dokuczać miejscowo. W zależności od przyczyn zarówno ich charakter, jak i metody leczenia będą różne. Czasem wystarczy odpoczynek, innym razem zaś lekarz może zadecydować o włączeniu leczenia farmakologicznego lub operacyjnego.
Przyczyny bólu w biodrze
Jest wiele przyczyn bólu w biodrze. Jednym z najczęstszych powodów są zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego. Koksartroza polega na postępującej degradacji chrząstki stawowej, w efekcie czego dochodzi do zmian strukturalnych i deformacji stawu. Poza dolegliwościami nasilającymi się podczas chodzenia czy siedzenia mogą pojawić się: ból w biodrze i pachwinie promieniujący nawet w kierunku kolana, sztywność poranna i ograniczenie ruchomości biodra. Zaburzenie mechaniki chodu powoduje utykanie, a nawet słyszalne trzaski podczas próby unoszenia nogi. Ból w biodrze tego typu pojawia się głównie u seniorów, jednak tempo tworzenia się zmian zwyrodnieniowych warunkują także rozległe urazy kończyny dolnej, np. złamania lub zwichnięcia, mikrouszkodzenia spotykane najczęściej u sportowców, nabyte i wrodzone deformacje lub wady stawu (m.in. dysplazja stawu biodrowego), a także choroby stawów (m.in. reumatoidalne zapalenie stawów - RZS)1.
Ból w okolicy biodra mogą również wywołać miejscowe procesy zapalne. Jednym z częściej spotykanych jest zapalenie kaletki krętarza większego kości udowej, stanowiące efekt długotrwałego i nadmiernego obciążania stawu biodrowego. W przebiegu zjawiska pojawia się ból po prawej stronie zewnętrznej części stawu lub na bocznej powierzchni nogi lewej, sztywność po długim bezruchu, a także dyskomfort podczas leżenia na zajętym boku, wstawania z krzesła czy wchodzenia po schodach2.
Szczególnie uciążliwy jest ból biodra promieniujący do kolana, czasem nawet do kostek, powstały w wyniku ataku lumbago i rwy kulszowej. W zależności od stopnia i wysokości ucisku korzeni nerwowych w okolicy krzyżowej kręgosłupa można doświadczyć także trudności w chodzeniu i zaburzeń kontroli mikcji i defekacji.
Migrenowe bóle głowy
Inne przyczyny bólu biodra
Ból w biodrze nie zawsze musi być konsekwencją procesów chorobowych. Kiedy wykluczy się zmiany zwyrodnieniowe, procesy zapalne czy infekcje biodra lub też nieprawidłowości związane z kręgosłupem lędźwiowo-krzyżowym, można rozważyć przyczyny zewnętrzne.
Jedną z bardziej powszechnych jest ból biodra po bieganiu. Przekroczenie możliwości adaptacyjnych aparatu ruchu zbyt intensywnym treningiem sprzyja zmęczeniu i przeciążeniu układu kostno-stawowego i mięśniowego. Dotyczy to zarówno wytrwałych zawodników, jak i amatorów sportów, którzy podjęli aktywność bez odpowiedniego przygotowania. Niedostosowanie charakteru dyscypliny do kondycji i sprawności fizycznej może wywołać nie tylko ból w okolicy biodra, ale także skończyć się kontuzją stawu3.
Ból w biodrze to częsta przypadłość kobiet będących w III trymestrze ciąży. Za pojawienie się dolegliwości odpowiada m.in.:
- relaksyna (enzym działający rozluźniająco na spojenie łonowe i więzadła macicy),
- płód napierający na okoliczne narządy i miednicę,
- przyrost masy ciała,
- zmiana środka ciężkości,
- hiperlordoza.
W ciąży nasila się ból w biodrze po dłuższym siedzeniu, a także w nocy. Nierzadko pojawia się dopiero po porodzie. Ból nogi w biodrze może być również uwarunkowany typem budowy miednicy i zaburzeniami rozwojowymi stawu. Wszelkie anatomiczne nieprawidłowości sprzyjają upośledzeniu biomechaniki biodra i przeciążeniom statyczno-dynamicznym obręczy biodrowej. Przyczyn bólu biodra można doszukiwać się też w czynnikach psychicznych3. Dolegliwości mogą np. stanowić powikłanie działające na zasadzie bólu fantomowego po przebytych urazach i wyleczonych chorobach.
Jak leczyć ból w biodrze?
Bez względu na etiologię bólu w biodrze rehabilitację warto rozpocząć od odpoczynku (by odciążyć nogę). W tym celu najlepiej unikać ruchów nasilających ból, często zmieniać pozycję i kłaść się na zdrowym boku z poduszką lub zwiniętym kocem między kolanami. Leczenie przewiduje także farmakoterapię przeciwbólową i przeciwzapalną. Nierzadko w zaawansowanych zmianach zwyrodnieniowym na ból w biodrze wskazane są maści do stosowania miejscowego oraz zastrzyki z glikokortykosteroidami lub kwasem hialuronowym. Niezbędna może okazać się też endoprotezoplastyka, czyli operacja wymiany części lub całości stawu na sztuczny. O wyborze leczenia oraz stosowanej terapii, w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawu, decyduje lekarz.
Uzupełnieniem terapii bólu i jednocześnie profilaktyką jest dieta bogata w wapń, białko i witaminę D, a także aktywność fizyczna redukująca masę ciała i poprawiająca ogólną sprawność oraz gęstość i wytrzymałość kości. Dyscyplinami korzystnie wpływającymi na kondycję stawów biodrowych i całego ciała są m.in. pływanie, aqua aerobik, jazda na rowerze oraz spacery. Warto również wykonywać ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie brzucha, grzbietu, nóg i pośladków, jak unoszenie bioder, skręty bioder czy rowerek w leżeniu tyłem4.
W przypadku bólu nogi w biodrze, w niektórych przypadkach wskazane może być zastosowanie wkładek ortopedycznych, które przywracają prawidłowe ustawienie stopy, wyrównują różnicę długości nóg czy korygują wadę postawy dotycząca kończyn dolnych.
KETO/015/03/2021
